Bourgogne wijnen: deze Franse wijnstreek heeft het allemaal - Wijnhandel GrapeWine.nl
0
  • Lorem ipsum

Bourgogne wijnen: deze Franse wijnstreek heeft het allemaal!

25 Oct 2021

Wijnen uit de Bourgogne die kent iedereen wel. Als we een willekeurige wijnliefhebber vragen om een rode wijn uit de Bourgogne te omschrijven, dan zal het een antwoord zijn als: ik denk hierbij aan Franse wijn in een mooie wijnfles voorzien van een sierlijk wijnetiket waarop termen staan als ‘au Domaine’ en ‘au Château’. Wat dat betreft kunnen die Franse wijnboeren en -boerinnen er wat van. Een rode- of witte wijn uit de Bourgogne staat garant voor een complete beleving van wijnfles tot de wijn in het glas. En die beleving, die geven we je ook in deze uitgebreide wijnblog over de Bourgogne. Van de streek tot de veelvoorkomende druivensoorten en van de bodem tot de wijnmakers zelf.

Wat is de Bourgogne wijn eigenlijk?

De naam ‘Bourgogne’ staat voor een prachtige en redelijk smalle wijnstreek in Frankrijk. Om precies te zijn ligt dit wijngebied in het oosten van vive la France. Neem Parijs in gedachte en ga dan naar schuin rechtsonder tot je Dijon tegenkomt. Daar begint de wijnstreek Bourgogne. Als je vanaf Dijon afzakt naar Lyon, dan bereik je het einde van het wijngebied. Van boven naar onder is het zo’n 230 km lang. Hemelsbreed bestaat de Bourgogne uit 31.582 km². Dat lijkt heel wat, maar feitelijk gezien vertegenwoordigt de Bourgogne maar zo’n 3% van het totale Franse wijngebied. We zeiden het al eerder, die Fransen kunnen er wat van. Zeker als je bedenkt dat die 3% wereldberoemde wijnen voortbrengt.

Bourgogne wijn

Bourgogne bestaat uit districten

Als we inzoomen, dan ontdekken we 5 districten in de Bourgogne of ook wel productiestreken genoemd. De Bourgogne is als het ware opgedeeld in 5 verschillende geografische gebieden met elk een eigen naam. De districten die je van noord naar zuid tegenkomt, zijn:

  1. Chablis
  2. Côte d'Or (verzamelnaam voor Côte de Beaune en Côte de Nuits)
  3. Côte Chalonnaise
  4. Mâconnais
  5. Beaujolais

Mocht je ooit een wijntour door Frankrijk doen met de auto, dan rijd je in zo’n 2,5 uur van noord Bourgogne naar zuid Bourgogne, zonder pauzes. Maar wij raden je natuurlijk sterk aan om er (veel) langer over te doen en vooral tussenstops te maken bij zoveel mogelijk wijngaarden en/of wijnboeren. Er bestaan ook veel uitgestippelde wijnroutes! De ‘Route des Grands Crus’ – die men zelfs de Champs-Elysées van Bourgondië noemt - is zelfs één van de populairste wijnroutes in de Bourgogne. Je rijdt door kleine authentieke dorpjes en wordt getrakteerd op prachtige uitzichten op de talloze wijngaarden. En, hadden we al gezegd dat er ook nog genoeg de proeven valt bij de lokale wijngaarden? Kortom: liefhebbers van goede Bourgogne wijn hebben deze wijnroute absoluut op hun wishlist staan.

Hoe is Bourgogne ontstaan?

Deze wijnblog zou niet compleet zijn zonder een stukje geschiedenis. We beloven dat de geschiedenisreis van de Bourgogne wijnstreek allesbehalve stoffig is. We nemen je er in vogelvlucht doorheen! Wanneer de eerste wijnstokken zijn gepland is niet exacte bekend, maar we weten wel door historische vondsten dat er al wijnstokken in de Bourgogne stonden voordat de Romeinen arriveerden. Toch waren het de Romeinen die er in de 1e-2e eeuw voor zorgden dat de wijnproductie floreerde. Toen het Romeinse rijk viel en veel wijnstokken sneuvelden, nam de kerk het in de 11e eeuw over. De monniken in kloosters waren zeer bedreven in het verbouwen van druiven en het produceren van wijn. Ze voerden in die periode ook ontzettend veel verbeteringen door.

Bourgogne wijn

In de 15e eeuw zetten de Hertogen van de Bourgogne de Bourgogne nog verder op de kaart en waren de wijngaarden met name in handen van de kerk en van de adel. In de 18e eeuw breekt de Franse Revolutie uit. De wijngebieden werden verdeeld onder de bevolking. Helaas zorgde dat voor veel versnippering van de wijngaarden en in de 19e eeuw gingen ook veel wijngaarden verloren door een druifluis-epidemie. Die wijngaarden zijn deels opnieuw aangeplant. Tot de Eerste Wereldoorlog werd alle wijn gemaakt en verkocht via handelshuizen. Een deel van de boeren besloot om hun krachten te bundelen in een coöperatie en in 1936 was de eerste AOC in Bourgogne een feit. Vandaag de dag kent de Bourgogne 268 handelshuizen en 3.659 domeinen.

Klimaten in de Bourgogne

Een bijzonder eigenschap van de wijnstreek Bourgogne is dat zowel het klimaat als de bodem ontzettend divers zijn. In het noordelijkste puntje Chablis is het relatief koel, in het centrum van de Bourgogne waar de Côte d’Or ligt is er sprake van een gematigd klimaat en helemaal in het zuidelijkste gebied bij Mâconnais is het warm met veel zon. Hoe zuidelijker je gaat in de Bourgogne, hoe warmer het wordt. Dat zorgt er ook voor dat een wijn uit Chablis totaal anders ruikt en smaakt dan een wijn uit Beaujolais, ook al komen beide wijnen uit de Bourgogne.

Het klimaat van de Bourgogne is net als vele andere landen en streken onderhevig aan klimaatverandering. Uit onderzoek van historische oogstdata (uit de stad Beaune) van meer dan 700 jaar terug blijkt dat de temperatuur is gestegen. Daardoor worden vandaag de dag de druiven maar liefst 2 weken eerder geoogst dan vroeger.

‘Climats’ in Bourgogne Unesco-werelderfgoed

Nog een leuk weetje dat we je absoluut niet willen onthouden, is dat je in de Bourgogne wijngaarden ziet met stenen muurtjes eromheen. Je kunt er nog prima overheen kijken, want ze blokkeren het zicht niet gelukkig. Kun je je voorstellen dat die muurtjes (‘les clos’ genoemd) dateren uit de Middeleeuwen? Echt waar! De vroegere wijnboeren bouwden deze muurtjes met stenen uit hun wijngaard om de grenzen van hun perceel aan te geven, maar ook om erosie tegen te gaan. De muurtjes beschermen de aarde in de wijngaard tegen wind en water, waardoor de aarde niet wegwaait of wegspoelt. Alles voor het behoud van de wijngaard dus!

De muurtjes geven nog iets belangrijks aan, namelijk zogenaamde microklimaten. Binnen elke afgezette wijngaard is er sprake van een ander microklimaat, of ook wel ‘climat’ genoemd. Niet dat het weer daar anders is, maar wel dat elke ligging en bodem verschilt. Een climat beschrijft een specifiek stuk wijngrond of -perceel. Met 1.247 verschillende climats kun je je voorstellen dat er behoorlijk wat verschillende Bourgondische wijnen worden gemaakt.

Sinds juli 2015 maken deze climats in de Côte de Nuits en de Côte de Beaune (samen Côte d’Or) zelfs onderdeel uit van de werelderfgoedlijst van UNESCO. Het is cultureel erfgoed omdat de wijnboeren eeuwen geleden de wijnpercelen zelf hebben gerealiseerd. Men spreekt zelfs van kunstwerken die de mens in samenwerking met de natuur heeft gemaakt. En als we heel eerlijk zijn: de climats zijn wonderschoon.

Bourgogne wijn

Naast de microklimaten waar we het over hadden per wijngaard, behoren bij de ‘climats’ ook nog stenen bouwwerken. Denk bijvoorbeeld aan de schuilplekken voor de wijnboeren bij slechts weer, die de Fransen ‘cabottes’ noemen, en diverse kruizen en kappelletjes. Het hele plaatje, het landschap bij elkaar noemt men vol trots ‘climats’. Eén van de meest karakteristieke climtas is de Clos de Vougeot. Een wijngaard in Côte de Nuits met stenen muren eromheen en een prachtig kasteel dat als museum dient. En nog een leuk feitje, deze wijngaard heeft maar liefst 80 eigenaren. Dat laatste heeft alles te maken met het complexe erfrecht dat ze in Frankrijk hebben.

Grondsoorten in de Bourgogne

Naast de grote verschillen in klimaat, verschillen de grondsoorten in de Bourgogne ook ontzettend. De bodem waar de wijnranken op groeien kan bestaan uit:

  • Mergel (= klei en kalksteen)
  • Leem (= klei, zand en slib)
  • Klei
  • Kalk
  • Leisteen
  • Graniet
  • Zand

Maar waar vind je precies wat in de bodem? In het wijndistrict Chablis – het meest noordelijke stuk van de Bourgogne - vind je met name kalkhoudende grond die bestaat uit resten van schelpdieren. Ooit was daar namelijk nog gewoon zee! Hierop groeien met name witte druivensoorten die witte wijnen met hoge zuren voortbrengen. In het wijndistrict Côte Chalonnaise daarentegen kom je weer veel graniet tegen wat zorgt voor mineraalrijke wijnen. Helemaal zuidelijk in het wijndistrict Beaujolais vind je leisteen, klei, zand en mergel.

Het grappige van de wijnstreek Bourgogne is dat eigenlijk elke vierkante meter anders kan zijn. Zo kan het voorkomen dat de wijnen van dezelfde wijngaard het ene jaar fantastisch zijn en in de prijzen vallen, maar er ook jaren zijn dat de wijn niet te drinken is. C’est la vie, zullen de Fransen zeggen.

Bourgogne wijn en druivensoorten

De druivenrassen die in goede Bourgogne wijnen domineren zijn de Chardonnay-druif voor witte wijn en de Pinot Noir-druif voor rode wijn. Maar er zijn nog veel meer druivensoorten die worden gebruikt in de Bourgogne. Daarbij bepaalt met name de bodem en de ligging voor welke druivensoort wordt gekozen. De druivensoorten die je ook tegenkomt zijn:

  • Gamay-druif
  • Tressot-druif
  • Aligoté-druif
  • Pinot Blanc-druif
  • Chassellas-druif

Mocht je in een restaurant een Chardonnay uit Frankrijk bestellen, besef je dan dat vrijwel elke witte wijn uit de Bourgogne gemaakt is van de Chardonnay-druif. Een fijne tip is om het wijndistrict te noemen, bijvoorbeeld “Voor mij graag een Chardonnay uit Chablis!” als je zin hebt in een strak droge Chardonnay met veel mineraliteit, of “Voor mij graag een Chardonnay uit Côte d’Or!” als je je maakpapillen wilt verrassen met een complexe Chardonnay.

Feit: de duurste fles wijn ter wereld kwam in 2017 uit de Bourgogne! De wijn draagt de naam ‘Romanée-Conti’ en kost een per fles gemiddeld €12.877. Het wijndomein waar deze kostbare wijn vandaan komt bestaat uit slechts 1,6 hectare. Klein, maar behoorlijk prijzig dus.

Herkomstbenaming: AOP’s Bourgogne

Heb je wel eens gehoord van ‘Appellations’? Vast wel! Maar wat is en doet een Appellation eigenlijk? De term ‘Appellation’ betekent – kort door de bocht - beschermde herkomstaanduiding. Dat klinkt misschien wat ingewikkeld, maar het is vrij simpel uit te leggen.

De Fransen noemen de ‘Appellations’ nu AOP’s (= Appellation d’Origine Protégée) en vroeger – als mag je de benaming nog steeds gebruiken – AOC’s (= Appellation d’Origine Contrôlée). In de Bourgogne zijn er honderden AOP’s in allerlei verschillende groottes. Daarbij kun je denken aan een AOP die een complete streek bevat, maar ook aan een AOP die toegespitst is op een enkele wijngaard.

Bourgogne

Een AOP geeft enerzijds de herkomst van de wijn aan en anderzijds geeft het op diverse manieren een bepaalde bescherming van het productieproces. Sommigen spreken dan ook van een soort kwaliteitskeurmerk. Je kunt het goed vergelijken met de naam ‘Champagne’ die wijnboeren alleen mogen voeren als de Champagne aan specifieke voorwaarden voldoet. Denk hierbij onder andere de druivensoort, de productiemethode en het alcoholpercentage. Hoe streng de regels zijn, verschilt per AOP en de belangrijkste taak is om het streekproduct met het daar bijbehorende karakter van de wijn te beschermen.

Voor goede wijnen uit de Bourgogne is een AOP de hoogste (herkomst)toekenning. Er bestaan in totaal 3 classificaties van herkomstbenamingen in de Bourgogne:

  1. AOP, Appellation d’Origine Protégée, hiervan zijn er honderden elk met een eigen specifieke plaats van oorsprong en aanvullende voorwaarden.
  2. IGP, Indication Géographique Protégée, vroeger Vin de Pays, zogenaamde landwijnen.
  3. Vin de France, welke men vroeger ‘Vin de table’ noemde. Bestaat uit 4 bekende districten, te weten: IGP Sainte-Marie-la-Blanche, IGP Saône et Loire, IGP Coteaux de l’Auxois en IGP Yonne.

Je zou denken dat de hoogste toekenning, een AOP, ook de beste wijnen bevat, maar dat is zeker niet waar en daardoor ook een klein beetje verwarrend. Een AOP hanteert weliswaar de meest strenge regels, maar het geeft wijnboeren ook minder ruimte om te experimenteren. Een IGP hanteert minder strenge regels waardoor de wijnboeren aan minder eisen hoeven te voldoen. Dit heeft als voordeel dat ze meer kunnen experimenteren en meer vrijheid hebben om zo prachtige (wereldberoemde) wijnen te produceren. Een Vin de France is een eenvoudige wijn, maar ook dat betekent niet dat de kwaliteit niet goed is. Het classificeren geeft aan waar een wijn vandaan komt en volgens welke (strenge) regels deze is gemaakt. Zo weet je als consument ongeveer wat je mag verwachten.

Kwaliteitsclassificatie van Bourgogne wijnen

In de Bourgogne hebben ze een eigen kwaliteitsclassificatie die enkel voor de wijnstreek Bourgogne geldt. Met uitzondering van Chablis en Beaujolais. Dat maakt het er wederom niet gemakkelijker op, maar wel veel interessanter! Als je wilt weten of je met een goede of minder goede wijn uit de Bourgogne te maken hebt, dan kun je de wijnen als volgt classificeren op kwaliteit:

  1. Grand Cru
  2. Premier Cru
  3. Villages
  4. Bourgogne

Bourgogne

Grand Cru
In de Bourgogne zijn op dit moment 33 grand cru wijngaarden en elke wijngaard heeft zijn eigen appellation. In Chablis is er zelfs één Grand Cru appellation die uit 7 wijngaarden bestaat. Grand Cru wijnen zijn van topkwaliteit en hebben ook een enorm bewaarpotentieel. Ze worden gemaakt van de allerbeste druiven en hebben bijzondere en complexe aroma’s en smaken. Het zal je dan ook niet verrassen dat de Grand Cru wijnen uit de Bourgogne een prijskaartje hebben, want slechts 1% van de totale productie in Bourgogne is Grand Cru. Maar dan heb je wel iets bijzonders! Bij Grand Crus staat de wijngaard op het wijnetiket vermeld.

Premier Cru
De kwaliteit onder Grand Cru is de Premier Cru. We hebben het dan nog steeds over prachtige wijnen die vaak houtrijping hebben gehad. Deze wijnen zijn minder prijzig en hebben minder bewaarpotentieel. Is dat erg? Helemaal niet. Je kunt ze sneller proeven! Er zijn in de Bourgogne wijnstreek 635 Premier Cru wijngaarden.

Je herkent een Premier Cru op verschillende manieren aan het etiket. Allereerst staat altijd de kwaliteit ‘Premier Cru’ of ‘1er Cru’ vermeld. Daarnaast zie je de gemeentenaam en de naam van de wijngaard staan. Er is wel een kleine uitzondering. Voor sommige Premier Cru wijnen worden druiven van meerdere Premier Cru wijngaarden gebruikt. Als dat het geval is, vervalt de naam van de wijngaard op het etiket. Je leest dan alleen de gemeentenaam en de kwaliteitsaanduiding.

Villages
Bij het woord ‘villages’ den je misschien aan dorpen, maar het staat in dit geval voor specifieke gemeentes. Een wijn met de kwaliteitsclassificatie ‘Village’ herken je aan de vermelding van een specifieke gemeente. Dat kunnen er maar liefst 44 zijn, aangezien er 44 gemeenten zijn met een eigen appellation. En ja, tussen die 44 gemeentes is er behoorlijk wat verschil als het op smaken en aroma’s aankomt. Er is absoluut sprake van kwaliteitsverschil tussen deze gemeenten, vanwege het verschil in onder andere de ligging, bodem en het klimaat.

Het herkennen van een Villages-wijn doe je met een scherp oog voor detail. Op het etiket staat sowieso de gemeente vermeld, maar soms – in kleinere letters – ook de wijngaard. De wijnmaker is daarbij wel verplicht om de gemeente groot te vermelden en de wijngaard klein. Het zijn details, maar toch kan een Villages-wijn door deze vermelding ineens heel sterk lijken op een Premier Cru of zelfs Grand Cru.

Bourgogne
Tot slot de laatste classificatie, de Bourgogne-wijnen waarbij de Fransen in plaats van ‘Bourgogne’ ook wel eens de term ‘Régionale’ gebruiken op het wijnetiket. Alhoewel het de laagste classificatie is, zijn er genoeg mooie Bourgogne-wijnen te ontdekken. Zie je de term ‘Bourgogne’ of ‘Régionale’ op het wijnetiket staan, dan is de wijn gemaakt met druiven die afkomstig mogen zijn uit de gehele Bourgogne-streek.  

Bourgogne

Hoe zit het met de uitzonderingen op de regel?

De wijndistricten Chablis en Beaujolais hebben een compleet eigen kwaliteitsclassificatie. Aan uitzonderingen in de Bourgogne geen gebrek, dat is wel duidelijk! Chablis hanteert de volgende 4 kwaliteiten van hoog naar laag:

  1. Chablis Grand Cru
  2. Chablis Premier Cru
  3. Chablis
  4. Petit Chablis

Het wijndistrict Beaujolais hanteert 3 kwaliteitsaanduidingen van hoog naar laag:

  1. Beaujolais Cru
  2. Beaujolais Village
  3. Beaujolais Nouveau

Wat kenmerkt Bourgogne wijn?

Wijn uit de Bourgogne is heel veelzijdig, dat is het meest kenmerkende aan deze prachtige Franse wijnen. Elke wijngaard is compleet anders met een eigen ‘climat’ en brengt daardoor onwijs verschillende rode- en witte Bourgogne wijnen voort. Wat dat betreft is de Bourgogne echt een wijnstreek met uitersten. Koel in het noorden, warm in het zuiden. Nog een bijzonder kenmerk is dat druiven (bijna) niet gemengd worden met andere druivensoorten. De wijnboeren gebruiken elke druif als puur (eind)product.

Bourgogne

Bourgogne wijn kopen

Bij het kopen van goede wijn uit de Bourgogne helpt Arjan je graag. Stuur gratis een WhatsAppje voor vrijblijvend wijnadvies naar telnr. 06 – 38 61 23 62. Het vinden van de juiste wijn kan soms best een uitdaging zijn en al helemaal met al die uitzonderingen in de Bourgogne. Maar laat dat je als wijnliefhebber absoluut niet ontmoedigen. Het verkennen van de Bourgogne wijnstreek is echt een feestje dat elke ‘Bourgondiër’ blij maakt.

 

Wees de eerste om te reageren...
Laat een reactie achter